Ματωμένη Κυριακή (2002)

 Bloody Sunday

Γράφει ο Στέλιος Χ.

Η Ματωμένη Κυριακή του Ντέρυ της Βόρειας Ιρλανδίας (ΒΙ), της 30ης Ιανουαρίου 1972 είναι ένα γεγονός που έχει ξεπεράσει τα εθνικά σύνορα και έχει αποτυπωθεί στο ευρύτερο συλλογικό υποσυνείδητο. Είναι επόμενο λοιπόν να έχει καταγράφει και καλλιτεχνικά με πολλούς τρόπους. Έχει αποτελέσει έμπνευση για τραγούδια (το πιο γνωστό από τους U2 αλλά επίσης και από τους Τζων Λένον, Πωλ Μακάρτνεϋ και Black Sabbath), ποιήματα, βιβλία, θεατρικά έργα  και φυσικά για ντοκιμαντέρ και ταινίες. Από τις τελευταίες, η πιο γνωστή σχετικά με το θέμα είναι η πολυβραβευμένη «Bloody Sunday» του γνωστού μας (από την τριλογία του Τζέισον Μπορν) σκηνοθέτη Paul Greengrass από το 2002. 

Ας επιχειρήσουμε μια σύντομη καταγραφή των γεγονότων εκείνης της ημέρας αφού πρώτα τα τοποθετήσουμε στο ιστορικό τους πλαίσιο. Βρισκόμαστε στο 1972 και η κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία είναι εκρηκτική. Η τελευταία αυτή (περίπου τριαντάχρονη) περίοδος των ταραχών ή «The Troubles» όπως είναι καταγεγραμμένες στην Ιρλανδική ιστορία ξεκίνησε το 1969. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 οι καθολικοί της Βόρειας Ιρλανδίας (μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου) δημιουργούν μια σειρά από ειρηνικές οργανώσεις, στα πρότυπα του κινήματος ελευθεριών των μαύρων των ΗΠΑ, όπως την Ένωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Βόρειας Ιρλανδίας, την Καμπάνια για Κοινωνική Δικαιοσύνη κ.α. Σκοπός τους είναι η απόκτηση βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων όπως: δικαίωμα στη στέγαση, στην εργασία, στην ατομική ψήφο, κατάργηση της αστυνομικής αυθαιρεσίας και της σχετικής νομοθεσίας κλπ. Οι προσπάθειες αυτές αντιμετωπίστηκαν με μεγάλη εχθρότητα από την Βόρειο- Ιρλανδική κυβέρνηση και την προτεσταντική μειοψηφία. Η κατάσταση σύντομα εκτραχύνθηκε με αποκορύφωμα τα επεισόδια του καλοκαιριού του 1969 στο Μπέλφαστ και άλλες πόλεις ανάμεσα στην αστυνομία και τους προτεστάντες από τη μια πλευρά και τους καθολικούς από την άλλη. 

Στην  προσπάθειά της να επανακτήσει τον έλεγχο η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας ανέλαβε τον κυβερνητικό έλεγχο και τον Αύγουστο του 1969 έστειλε στρατεύματα στο νησί για την αποκατάσταση της τάξης. Αρχικά η κατάσταση έδειξε να εκτονώνεται αλλά τελικά η απόφαση αυτή αποδείχτηκε μοιραία. Το 1971 νομοθετήθηκε η κράτηση χωρίς δίκη και το 1972 διαλύθηκε το κοινοβούλιο και η κυβερνητική εξουσία ασκούνταν κατευθείαν από το Λονδίνο. Μόνο το 1972 (χρονιά της Ματωμένης Κυριακής), περίπου 500 άνθρωποι (οι μισοί πολίτες) έχασαν την ζωή τους στην πιο αιματηρή χρονιά αυτής της διαμάχης. 

Η πόλη του Ντέρυ (επίσημη ονομασία Λοντοντέρυ) έχει μια δεσπόζουσα θέση σε αυτή την διαμάχη. Είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της ΒΙ (μετά την πρωτεύουσα Μπέλφαστ) και η πλειοψηφία της κατοικείται από καθολικούς. Εντούτοις, χάρη στην χάραξη των εκλογικών περιφερειών, από την ίδρυση της Βορείου Ιρλανδίας το 1922, η διοίκηση της πόλης ασκείτο συνεχώς από την προτεσταντική μειοψηφία με αποτέλεσμα την δημιουργία κοινωνικών εντάσεων και δυσαρέσκειας και την άσκηση πολιτικών που ευνοούσαν μονομερώς την μια κοινότητα. 

Η διαδήλωση διαμαρτυρίας που οδήγησε στην Ματωμένη Κυριακή εντάσσεται στο πλαίσιο των αντιδράσεων ενάντια σε αυτή την κατάσταση. Την ημέρα εκείνη, μέλη του 1ου Τάγματος του Βρετανικού Συντάγματος Αλεξιπτωτιστών άνοιξαν πυρ εναντίον των 15.000 διαδηλωτών σκοτώνοντας 14 και τραυματίζοντας τουλάχιστον 12. Το αρχικό πόρισμα της Βρετανικής κυβέρνησης απάλλαξε τον στρατό από τυχών ευθύνες.  Το 1998 συστάθηκε νέα επιτροπή, υπό την εποπτεία του πρώην δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου Λόρδου Σεβίλ, η οποία στις 15 Ιουνίου 2010 δημοσιοποίησε το νέο επίσημο πόρισμα για τα γεγονότα. Σύμφωνα με αυτό κανένα από τα θύματα δεν έφερε την παραμικρή ευθύνη, ενώ τα γεγονότα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν δικαιολογημένα. Ο στρατός ήταν αυτός που άνοιξε πυρ απροειδοποίητα και χωρίς να υπάρχει προηγουμένως κάποια πράξη εναντίον του ενώ κάποιοι από τους στρατιώτες δήλωσαν ψέματα σχετικά με τα γεγονότα. Η Βρετανική κυβέρνηση μέσω του ίδιου του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον ζήτησε επίσημα συγγνώμη για το γεγονός.

Η ταινία που θα δούμε βασίστηκε τόσο σε γραπτές πηγές όσο και μαρτυρίες στρατιωτών και διαδηλωτών. Ο θεατής παρακολουθεί τα γεγονότα της μοιραίας εκείνης ημέρας σε μια γραμμική χρονολογικά αφήγηση μέσα από το βλέμμα ενός αυτόπτη μάρτυρα, στρατιώτη ή/και διαδηλωτή. Η ταινία χαρακτηρίζεται από ένα αργό ξεκίνημα που όμως θα καταλήξει σε ένα φρενήρη ρυθμό καθώς τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία. Με αυτό τον τρόπο ο σκηνοθέτης προσπαθεί να αποδώσει μια όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερη ερμηνεία της κατάστασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι 10 από τους 14 θανάτους συνέβησαν σε ένα χρονικό διάστημα περίπου 10 λεπτών. Το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό. Η ταινία χαρακτηρίστηκε ως έπος, ανάλογο της «Μάχης του Αλγερίου» του Gillo Pontecorvo και βραβεύτηκε σε πολλά διεθνή φεστιβάλ.

Η ταινία θα προβληθεί την Παρασκευή 27/01 στον δημοτικό κινηματογράφο Αστέρας στην Νέα Ιωνία με δωρεάν είσοδο από τους cineπιβάτες

site: http://cinepivates.weebly.com | e-mail: cinepivates123@gmail.com | facebook: cineπιβάτες

 Bloody Sunday

 http://www.imdb.com/title/tt0280491

Ηνωμένο Βασίλειο

107 λεπτά

Βαθμολογία 9

Ο Κλέφτης των αυτοκινήτων (1966)

Beregis avtomobilya

Ο ήρωας της ταινίας, εργάζεται την ημέρα ως ασφαλιστής και όταν πέφτει το σκοτάδι μεταμορφώνεται σε κλέφτη αυτοκινήτων. Όχι όμως σε ένα συνηθισμένο κλέφτη, αλλά ένα είδος Ρομπέν των δασών, παίρνει μόνο αμάξια απατεώνων και στην συνέχεια μοιράζει τα λεφτά από την λεία σε φιλανθρωπίες. Τα πράγματα περιπλέκονται όμως, όταν την υπόθεση αναλαμβάνει ο φίλος του που δουλεύει στην αστυνομία.

Μία εξαιρετικά ντελιριακή ταινία ο Κλέφτης των Αυτοκινήτων είναι μία κωμωδία με αρκετά σουρεάλ στοιχεία ενώ δεν λείπουν και οι νουάρ αναφορές. Μεγάλη η συμβολή της σκηνοθεσίας αλλά και της φωτογραφίας με εικόνες από την Μόσχα εντελώς διαφορετικές από αυτές που έχουμε συνηθίσει. Ενώ στο Χόλιγουντ και στο δυτικό σινεμά γενικότερα το ανατολικό μπλοκ φιλμάρετε σε ένα γκρίζο και μουντό τοπίο με τα γήινα χρώματα να κυριαρχούν, εδώ έχουμε μία πόλη λουσμένη στο φως και τον ήλιο, πλημμυρισμένη από φυσιολογικούς ανθρώπους. Οι νυχτερινές σκηνές από την άλλη αποτελούν μια ευθεία αναφορά στα Αμερικάνικα νουάρ. Ο Eldar Ryazanov από τους πιο πετυχημένους Σοβιετικούς σκηνοθέτες κυρίως με τις κωμωδίες του, έχει την τύχη να έχει σαν πρωταγωνιστή τον Innokentiy Smoktunovskiy, τον άνθρωπο που μας έδωσε ίσως την καλλίτερη κινηματογραφική ερμηνεία του Άμλετ και ο οποίος  εδώ ξεδιπλώνει όλο το κωμικό ταλέντο του σαν ο ανθρωπάκος που μεταμορφώνεται σε έναν κοινωνικό εκδικητή εναντίων της διαφθοράς.
Ένα φιλμ που σου μένει για αρκετό καιρό, με αρκετές σκηνές ανθολογίας όπως η αρχική ή η σουρεαλιστική σκηνή- χορογραφία μεταξύ μιας μοτοσυκλέτας και ενός αυτοκινήτου σε έναν άδειο αυτοκινητόδρομο.
Προτείνεται ανεπιφύλακτα όχι μόνο για το γέλιο και την άψογη εκτέλεση του εγχειρήματος, αλλά και για την διαφορετική οπτική γύρω από την ζωή στην ΕΣΣΔ.

Η ταινία θα προβληθεί την Παρασκευή 20/01 στον δημοτικό κινηματογράφο Αστέρας στην Νέα Ιωνία με δωρεάν είσοδο από τους cineπιβάτες

site: http://cinepivates.weebly.com | e-mail: cinepivates123@gmail.com | facebook: cineπιβάτες



Beregis avtomobilya 

http://www.imdb.com/title/tt0060161

Σοβιετική Ένωση

94 λεπτά

Βαθμολογία 10

Χωρίς Ίχνος (1988)

Spoorloos

                                               Γράφει ο Αργύρης Κ.

Ένα ερωτευμένο ζευγάρι, ο Rex και η Saskia, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Γαλλία, κάνουν στάση σε ένα πολυσύχναστο σταθμό εξυπηρέτησης. Εκεί η Saskia ξαφνικά εξαφανίζεται, και ξεκινάει για τον Rex μια περιπέτεια αναζήτησης. Ψάχνει παντού να βρει τα ίχνη της, ώσπου μια μέρα μετά από τρία χρόνια, λαμβάνει μια κάρτα από έναν άνθρωπο που ξέρει τι απέγινε η γυναίκα του.

Σε αυτό το ατμοσφαιρικό, ψυχολογικό θρίλερ, οι βασικοί πρωταγωνιστές και ο ρόλος τους, μας αποκαλύπτονται από πολύ νωρίς. Το κυρίαρχο στοιχείο στο  Spoorloos, είναι η αποτύπωση του ψυχολογικού προφίλ των δύο αντρών. Η μανιώδης επιμονή του Rex, που έχασε έτσι αναπάντεχα τη κοπέλα του, σε παράλληλη σύνδεση με την καθημερινή ζωή του ψυχοπαθή, κοινωνιοπαθή* καθηγητή, που φαίνεται  ότι  ευθύνεται για την εξαφάνιση της. Όλα αυτά παρουσιάζονται με ένα ρεαλιστικό και απόκοσμο τρόπο. Μέσα από τη "φυσιολογική" οικογενειακή ζωή, και το  σαρκαστικό  χιούμορ του αδίστακτου Raymond, βλέπουμε μια εκλογίκευση της ψυχοπάθειας και της διαστροφής. Αποφεύγοντας να κάνει λάθη, και προετοιμάζοντας με μαθηματική ακρίβεια τις πράξεις του, κάνει το θεατή συνεργό, στις αρρωστημένες επιδιώξεις του, αλλά ταυτόχρονα, του δημιουργεί και μια τεράστια ανασφάλεια. Μία ανατριχιαστική αίσθηση μας στοιχειώνει, μπαίνοντας, στην θέση των υποψήφιων θυμάτων, και στον ψυχικό κόσμο των ηρώων της ταινίας, που διαρκεί ως την τελευταία σκηνή. Με απέριττη, μινιμαλιστική κινηματογράφηση, και με φόντο τον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας που ακούγεται συνεχώς στο background, στο "Vanishing" επικρατεί μια σχεδόν ονειρική, νοσταλγική ατμόσφαιρα, κάνοντάς το να μοιάζει, ακόμα πιο τρομακτικό και αλλόκοτο, χωρίς να χρησιμοποιούνται σκηνές βίας και κλασσικά κλισέ του είδους. Τα συνεχή φλας μπακ του σεναρίου, και η εμμονή του πρωταγωνιστή για την διαλεύκανση της εξαφάνισης της συντρόφου του, κλιμακώνουν την ένταση, που καταλήγει σε ένα ανεπανάληπτο φινάλε, που μένει για καιρό στη μνήμη.

"Η αγωνία του να μην γνωρίζεις, μπορεί να είναι χειρότερη από τον πόνο της απώλειας" Ένας από τους λόγους που κάνουν αυτή την ταινία καταπληκτική, είναι και οι ερμηνείες. Η παγερή αλλά και χιουμοριστική ερμηνεία από τον Bernard Pierre Donnadieu, με τη γοητευτική του υπουλία, αλλά και της Johanna ter  Steege, που κάνει μια υπέροχη δουλειά, στο σχετικά λίγο χρόνο συμμετοχής της στην ταινία. Στο Vanishing, διακρίνουμε σαφείς επηρεασμούς  από το μετρ του είδους Αλφρεντ Χίτσκοκ, τόσο στο μυστήριο και στο σασπένς, όσο και στο θέμα της ταινίας "την μυστηριώδη εξαφάνιση" (The lady vanishes 1938). Το τελευταίο πλάνο της ταινίας, θυμίζει επίσης το"Psycho" (1960) του Χίτσκοκ. Μπορούμε  να παγιδευτούμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, και ίσως δεν βγούμε ποτέ από το ιδιωτικό χρυσό αυγό μας - μέχρι και το τέλος της ζωής μας. Ο μεγάλος Stanley  Kubrick,  ήταν  από  τους μεγαλύτερους fan της ταινίας. Την είχε δεί τρεις  φορές, και τηλεφώνησε στον  Sluizer, για να του εκφράσει τον θαυμασμό του και να συζητήσουν για το Spoorloos. Του είπε, ότι ήταν η πιο τρομακτική ταινία που είχε δει ποτέ στην ζωή του. Ο Sluizer τον ρώτησε, ακόμα και από την Λάμψη; Και ο Kubrick  του απάντησε, πως νομίζει ναι! Ο Sluizer σκηνοθέτησε ο ίδιος για το Χόλιγουντ το 1993, το remake της ταινίας του, με πρωταγωνιστή τον Τζεφ Μπρίτζες. Με την αμερικάνικη εκδοχή του, το φιλμ ήταν αδιάφορο, άλλαξε ακόμα και το τέλος της ταινίας, για να ταιριάζει με τα αμερικάνικα πρότυπα, με αποτέλεσμα να ξεχαστεί η ανεπανάληπτη πρώτη επιτυχία του.

*κοινωνιοπάθεια (sociopathy): Είναι μια ψυχική διαταραχή λιγότερο γνωστή στο ευρύ κοινό. Ονομάζεται επισήμως αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας, και επηρεάζει τον τρόπο σκέψης, την αντίληψη και τις σχέσεις του ατόμου με τους ανθρώπους γύρω του.Το άτομο είναι δυσλειτουργικό και φέρεται καταστροφικά, χωρίς να έχει αίσθηση «σωστού» και «λάθους» και συχνά παραβλέποντας τα δικαιώματα, τις επιθυμίες και τα συναισθήματα των άλλων

Η ταινία θα προβληθεί την Παρασκευή 13/01 στον δημοτικό κινηματογράφο Αστέρας στην Νέα Ιωνία με δωρεάν είσοδο από τους cineπιβάτες

site: http://cinepivates.weebly.com | e-mail: cinepivates123@gmail.com | facebook: cineπιβάτες

Spoorloos

http://www.imdb.com/title/tt0096163

Ολλανδία

107 λεπτά

Βαθμολογία 9