Ματωμένη Κυριακή (2002)

 Bloody Sunday

Γράφει ο Στέλιος Χ.

Η Ματωμένη Κυριακή του Ντέρυ της Βόρειας Ιρλανδίας (ΒΙ), της 30ης Ιανουαρίου 1972 είναι ένα γεγονός που έχει ξεπεράσει τα εθνικά σύνορα και έχει αποτυπωθεί στο ευρύτερο συλλογικό υποσυνείδητο. Είναι επόμενο λοιπόν να έχει καταγράφει και καλλιτεχνικά με πολλούς τρόπους. Έχει αποτελέσει έμπνευση για τραγούδια (το πιο γνωστό από τους U2 αλλά επίσης και από τους Τζων Λένον, Πωλ Μακάρτνεϋ και Black Sabbath), ποιήματα, βιβλία, θεατρικά έργα  και φυσικά για ντοκιμαντέρ και ταινίες. Από τις τελευταίες, η πιο γνωστή σχετικά με το θέμα είναι η πολυβραβευμένη «Bloody Sunday» του γνωστού μας (από την τριλογία του Τζέισον Μπορν) σκηνοθέτη Paul Greengrass από το 2002. 

Ας επιχειρήσουμε μια σύντομη καταγραφή των γεγονότων εκείνης της ημέρας αφού πρώτα τα τοποθετήσουμε στο ιστορικό τους πλαίσιο. Βρισκόμαστε στο 1972 και η κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία είναι εκρηκτική. Η τελευταία αυτή (περίπου τριαντάχρονη) περίοδος των ταραχών ή «The Troubles» όπως είναι καταγεγραμμένες στην Ιρλανδική ιστορία ξεκίνησε το 1969. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 οι καθολικοί της Βόρειας Ιρλανδίας (μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου) δημιουργούν μια σειρά από ειρηνικές οργανώσεις, στα πρότυπα του κινήματος ελευθεριών των μαύρων των ΗΠΑ, όπως την Ένωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Βόρειας Ιρλανδίας, την Καμπάνια για Κοινωνική Δικαιοσύνη κ.α. Σκοπός τους είναι η απόκτηση βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων όπως: δικαίωμα στη στέγαση, στην εργασία, στην ατομική ψήφο, κατάργηση της αστυνομικής αυθαιρεσίας και της σχετικής νομοθεσίας κλπ. Οι προσπάθειες αυτές αντιμετωπίστηκαν με μεγάλη εχθρότητα από την Βόρειο- Ιρλανδική κυβέρνηση και την προτεσταντική μειοψηφία. Η κατάσταση σύντομα εκτραχύνθηκε με αποκορύφωμα τα επεισόδια του καλοκαιριού του 1969 στο Μπέλφαστ και άλλες πόλεις ανάμεσα στην αστυνομία και τους προτεστάντες από τη μια πλευρά και τους καθολικούς από την άλλη. 

Στην  προσπάθειά της να επανακτήσει τον έλεγχο η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας ανέλαβε τον κυβερνητικό έλεγχο και τον Αύγουστο του 1969 έστειλε στρατεύματα στο νησί για την αποκατάσταση της τάξης. Αρχικά η κατάσταση έδειξε να εκτονώνεται αλλά τελικά η απόφαση αυτή αποδείχτηκε μοιραία. Το 1971 νομοθετήθηκε η κράτηση χωρίς δίκη και το 1972 διαλύθηκε το κοινοβούλιο και η κυβερνητική εξουσία ασκούνταν κατευθείαν από το Λονδίνο. Μόνο το 1972 (χρονιά της Ματωμένης Κυριακής), περίπου 500 άνθρωποι (οι μισοί πολίτες) έχασαν την ζωή τους στην πιο αιματηρή χρονιά αυτής της διαμάχης. 

Η πόλη του Ντέρυ (επίσημη ονομασία Λοντοντέρυ) έχει μια δεσπόζουσα θέση σε αυτή την διαμάχη. Είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της ΒΙ (μετά την πρωτεύουσα Μπέλφαστ) και η πλειοψηφία της κατοικείται από καθολικούς. Εντούτοις, χάρη στην χάραξη των εκλογικών περιφερειών, από την ίδρυση της Βορείου Ιρλανδίας το 1922, η διοίκηση της πόλης ασκείτο συνεχώς από την προτεσταντική μειοψηφία με αποτέλεσμα την δημιουργία κοινωνικών εντάσεων και δυσαρέσκειας και την άσκηση πολιτικών που ευνοούσαν μονομερώς την μια κοινότητα. 

Η διαδήλωση διαμαρτυρίας που οδήγησε στην Ματωμένη Κυριακή εντάσσεται στο πλαίσιο των αντιδράσεων ενάντια σε αυτή την κατάσταση. Την ημέρα εκείνη, μέλη του 1ου Τάγματος του Βρετανικού Συντάγματος Αλεξιπτωτιστών άνοιξαν πυρ εναντίον των 15.000 διαδηλωτών σκοτώνοντας 14 και τραυματίζοντας τουλάχιστον 12. Το αρχικό πόρισμα της Βρετανικής κυβέρνησης απάλλαξε τον στρατό από τυχών ευθύνες.  Το 1998 συστάθηκε νέα επιτροπή, υπό την εποπτεία του πρώην δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου Λόρδου Σεβίλ, η οποία στις 15 Ιουνίου 2010 δημοσιοποίησε το νέο επίσημο πόρισμα για τα γεγονότα. Σύμφωνα με αυτό κανένα από τα θύματα δεν έφερε την παραμικρή ευθύνη, ενώ τα γεγονότα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν δικαιολογημένα. Ο στρατός ήταν αυτός που άνοιξε πυρ απροειδοποίητα και χωρίς να υπάρχει προηγουμένως κάποια πράξη εναντίον του ενώ κάποιοι από τους στρατιώτες δήλωσαν ψέματα σχετικά με τα γεγονότα. Η Βρετανική κυβέρνηση μέσω του ίδιου του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον ζήτησε επίσημα συγγνώμη για το γεγονός.

Η ταινία που θα δούμε βασίστηκε τόσο σε γραπτές πηγές όσο και μαρτυρίες στρατιωτών και διαδηλωτών. Ο θεατής παρακολουθεί τα γεγονότα της μοιραίας εκείνης ημέρας σε μια γραμμική χρονολογικά αφήγηση μέσα από το βλέμμα ενός αυτόπτη μάρτυρα, στρατιώτη ή/και διαδηλωτή. Η ταινία χαρακτηρίζεται από ένα αργό ξεκίνημα που όμως θα καταλήξει σε ένα φρενήρη ρυθμό καθώς τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία. Με αυτό τον τρόπο ο σκηνοθέτης προσπαθεί να αποδώσει μια όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερη ερμηνεία της κατάστασης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι 10 από τους 14 θανάτους συνέβησαν σε ένα χρονικό διάστημα περίπου 10 λεπτών. Το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό. Η ταινία χαρακτηρίστηκε ως έπος, ανάλογο της «Μάχης του Αλγερίου» του Gillo Pontecorvo και βραβεύτηκε σε πολλά διεθνή φεστιβάλ.

Η ταινία θα προβληθεί την Παρασκευή 27/01 στον δημοτικό κινηματογράφο Αστέρας στην Νέα Ιωνία με δωρεάν είσοδο από τους cineπιβάτες

site: http://cinepivates.weebly.com | e-mail: cinepivates123@gmail.com | facebook: cineπιβάτες

 Bloody Sunday

 http://www.imdb.com/title/tt0280491

Ηνωμένο Βασίλειο

107 λεπτά

Βαθμολογία 9